فصل دوم نشریه ۵۴۳

ضوابط و محدودیت های تیرچه پیش ساخته خرپایی :

تیرچه های پیش ساخته خرپایی باید مطابق استاندارد ملی ایران به شماره ۱-۲۹۰۹ با عنوان تیرچه مورد مصرف در سقفهای تیرچه و بلوک -ویژگی ها و روش آزمون }باشد. در این استاندارد ْویژگی تیرچه های پیش ساخته خرپایی ؛نمونه برداری و روش های آزمون آن ها آمده است. که به شرح زیر است:

۱- در سیستم هایی که از اجزای پرکننده دائمی مانند بلوک های سفالی و یا بلوک های بتنی ؛در فواصل بین تیرچه ها استفاده میشودو مقاومت فشاری مصالح این اجزا حداقل برابر با مقاومت مشخصه بتن تیرچه ها است؛میتوان از مقاومت جدارهایی از این اجزا که در تماس با تیرچه ها هستن در محاسبه مقاومت برشی و مقاومت خمشی منفی تیرچه ها استفاده کرد. از مقاومت سایر قسمت ها ی اجزا پرکننده در مقاومت سیستم صرفنظر میشود.

آرماتورهای کششی:

۱-حداقل تعداد میلگردهای کششی دوعدد بوده و سطح مقطع آن ها از طریق محاسبه تعیین میشود.

۲-آرماتورهای کششی باید از نوع آجدار باشد. توصیه میشود از آرماتورهای با فولاد نوع نیم سخت و سخت استفاده شود.

۳-در  عمل باید از تطبیق مقاومت آرماتورهایمورد استفاده با مقاومت قید شده در جداول و محاسبات اطمینان حاصل کرد

۴-در صورت استفاده از میلگرد کششی به تعداد بیش ازدوعدد؛دومیلگرد طولی باید در سرتاسر طول تیرچه ادامه یابند.طول مورد نیاز بقیه میلگردها را میتوان مطابق ضوابط طول آرماتورهای تقویتی محاسبه نمود و آن ها را در مقطعی که مورد نیاز نیستند و با در نظر گرفتن محل قطع تئوریک و محل قطع عملی ؛قطع کرد.

۵-قطر میلگردهای کششی نیاید از ۸ میلیمتر کمتر و از ۱۶میلیمتر بیشر باشد.چناچه کارخانه تولیدی از روش نقطه جوش مقاومتی برای اتصال میلگردها استفاده نماید؛میتوان قطر میلگردهای کششی را تا میزان حداقل ۶ میلی متر کاهش داد در مورد تیرچه هایی که ضخامت بتن پاشنه آن ها ۵.۵ یا بیشتر باشد؛میتوان حدااکثر قطر میلگرد را به ۲۰ میلی متر افزایش داد.

۶-مطابق  آیین نامه  بتن ایران (آبا)؛حداقل نسبت آرماتور بکار رفته در تیرچه ها از این رابطه بدست می آید:

۷-برای حداکثر آرماتور کششی تیرچه ها توصیه میشود که سطح مقطع آرماتورهای کششی از ۲٫۵ درصد سطح مقطع جان تیرچه بیشتر نشود.

۸-فواصل آزاد بین میلگردهای کششی نباید از هیچ یک از سه مقدار قطر میلگرد بزرگتر ؛۲۵ میلی متر و ۱٫۳۳برابر قطر اسمی بزرگترین سنگدانه بتن ؛کمتر باشد.

۹-ضخامت پوشش بتنی روی آرماتورها نباید کمتر از مقادیر زیر اختیار شود.

قطرمیلگردها:

بزرگترین انداز اسمی سنگدانه های تا ۳۲ میلی متر یا ۵ میلی متر بیشتر از بزرگترین اندازه اسمی سنگدانه های بزرگتر از ۳۲ میلی متر

علاوه برآن ضخامت پوششی بتنی روی آرماتورهای تیرچه ؛متناسب با شرایط محیطی ؛نباید از مقادیر داده شده در جدول زیرکمتر باشد.

طبقه بندی انواع شرایط ذکر شده دراین جدول؛در آیین نامه بتن ایران (آبا)به تفضیل آمده است.فاصله میلگرد کششی از لبه جانبی بتن پاشنه تیرچه؛به شرط وجود بلوک نباید از ۱۰ میلی متر کمتر باشد.

آرماتورهای عرضی :

۱-آرماتورهای عرضی به صورت منفرد و یا طیق شکل زیر به صورت مضاعف به کار برده میشوند.

۲-حدااقل سطح آرماتورهای عرضی برابربا میباشدکهb عرض جان تیرچه ،s فاصله دومیلگرد عرضی متوالی و fمقاومت مشخصه فولاد آرماتورهای عرضی برحسب (N/mm2) MPa میباشد.

۳-قطر میلگرد های عرضی از ۵ میلی متر تا ۱۰ میلی متر تغییر میکند.حداقل قطر برای خرپای با میلگرد عرضی منفرد ۶ میلی متر و برای خرپای با میلگرد های عرضی مضاعف ،۵ میلی متر است.درمورد خرپاهای کارخانه ای،میلگردهای عرضی از نوع نیم سخت و به صورت مضاعف است.چنانچه کارخونه تولیدیاز تکنیک نقطه جوش اتوماتیک استفاده نماید ،میتوان  از دومیلگرد هریک به قطر حدااقل ۴ میلی متر استفاده نمود.

۴-حداقل زاویه میلگرد عرضی نسبت به خط افق ۳۰ درجه است.و این زاویه معمولا از ۴۵ درجه کمتر نیست.

۵-فاصله میلگردهای عرضی متوالی در تیرچه ها حداکثر ۲۰ سانتی متر است.

۶-استفاده از آرماتور با نورد سرد برای آرماتور عرضی بلا مانع است.

آرماتور فوقانی:

۱-آرماتور فوقانی باید از نوع آجدار باشد.

۲-قطر آن با توجه به نوع فولاد آرماتور ،طول دهانه،فاصله تیرچه ها ،ارتفاع خرپای تیرچه و ضخامت بتن پوششی و همچنین فواصل جوش های میلگرد عرضی ،از ۶ میلی متر تا ۱۲ میلی متر متفاوت است.جدول زیر به عنوان راهنمای تعیین حداقل قطر میلگرد بالایی تیرچه های غیر کارخانه ای توصیه میشود.

              حداقل قطر میلگرد فوقانی

چناچه تیرچه ها در کارخانه و با روش نقطه جوش (جوش مقاومتی)تولید شوند،مقادیر قطر بالایی مندرج در جدول بالا را میتوان به میزان ۲ میلی متر کاهش داد.

اتصالات:

اتصال  میلگردهای عرضی و اعضای بالایی و زیرین خرپای تیرچه ،معمولا توسط نقطه جوش تامین میشود . میتوان از هر نوع عمل جوشکاری مناسب جهت اتصال اعضای خرپا استفاده کرد.مشروط  برآنکه در مرحله جوشکاری ،ازسطح مقطع اعضای خرپای تیرچه کاسته نشود.لذا جوشکاری خرپای تیرچه با شعله (اکسس استیلن و مشابه آن ) مجاز نیست. مشخصات مربوط به جوشکاری باید مطابق آیین نامه جوشکاری ساختمانی ایران (نشریه شماره ۲۲۸) باشد.

بتن پاشنه:

۱– حداقل عرض بتن پاشنه ۱۰ سانتی متر است و نباید از ۰٫۲۸ برابر ضخامت سقف کمتر باشد. معمولا عرض پاشنه از ۱۰ سانتی متر تا ۱۶ سانتی متر متغییر است.

۲- ارتفاع بتن پاشنه باید به مقداری باشد که قابل بتن ریزی بوده و پوشش بتن کافی روی آرماتور را مطابق ضابطه بند آرماتورهای کششی این نشریه تامین نماید و همچنین پس از قرار گرفتن بلوک روی تیرچه ها ،سطح زیرین تیرچه،هم سطح گردد. ضخامت پاشنه بتن حداقل ۴ سانتی متر و حداکتر ۵.۵ سانتی متر است.و نباید از قطر بزرگترین میلگرد کششی به اضافه ۳ سانتی متر کمتر باشد.

۳-بتن پاشنه باید حداقل از رده c20 مطابق رده بتن تعریف شده در آیین نامه بتن ایران باشد. به عبارت دیگر مقاومت فشاری مشخصه آن از ۲۰۰ کیلوگرم برسانتی متر مکعب کمتر نباشد. اسلامپ بتن تازه آن نیز باید بین ۱۰۰تا ۱۲۰ میلی متر باشد.

۴-پاشنه پس از جاگذاری خرپای در قالب فلزی یا قالب سفالی (فندوله) بتن ریزی میگردد.  بتن پاشنه نقش بسیار مهمی در نحوه اجرای سقف دارد. چناچه سطوح افقی و عمودی تیرچه در امتداد طولی انحنا داشته باشند،جاگذاری بلوک ها با مشکلاتی مواجه خواهد گشت. نشیمن گاه بلوک باید صاف و یکنواخت باشد تا بلوک ها به طور یکنواخت در محل خود قرار گیرند. و سطح زیرین سقف برای نازک کاری بعدی مناسب گردد.

۵-پس از بتن ریزی پاشنه، باید مراقبتهای لازم جهت نگه داری و مرطوب نگه داشتن بتن انجام گردد . نوع بتن و ضخامت پوشش بتنی روی آرماتورهای کششی ،تاثیر زیادی در مقاومت سقف در مقابل خوردگی و آتش دارند.

۶-درصورتی که بتن پاشنه تیرچه ،معیوب و یا شکسته باشد،باید آن تیرچه را از محل عیب به دو تیرچه کوتاهتر تقسیم نمود. و یا نسب به خرد کردن کامل بتن پاشنه و بتن ریزی مجددآن اقدام کرد.

۷-در صورت استفاده از قالب فلزی و عدم استفاده از فندوله تیرچه بتن ریزی شده را میتوان بسته به شرایط حرارت محیط ،پس از ۲۴ ساعت تا ۴۸ ساعت از قالب خود جداکرد. هنگام بتن ریزی پاشنه تیرچه،باید خرپا به دقت داخل قالب فلزی یافندوله قرار گیردو پوشش آرماتور کششی در تمام طول تیرچه به طور یکسان و طبق ویژگی های یادشده،رعایت شود. معمولا بتن تیرچه در مدت ۱۰ روز پس از بتن ریزی به مقاومت اسمی خود میرسد.

۸-توصیه میشود در مناطق با شرایط محیطی شدید (طبق تعاریف آیین نامه بتن ایران)،جهت جلوگیری از خوردگی آرماتورها و کاهش نفوذپذیری بتن،از مواد روان کننده سایر افزودنی های مناسب و یا نسبت آب به سیمان کم استفاده گردد. مشخصات مواد افزودنی  جهت زورگیر کردن و ایجاد کارآیی بیشتر بتن ،باید مطابق آیین نامه بتن ایران باشد.

آرماتورهای تقویتی:

۱-آرماتور تقویتی باید از نوع آجدار باشد.

۲-طول و محل قطع میلگردهای تقویتی مطابق ضوابط آبا بدست می آید.

۳-حداقل قطر میلگردهای تقویتی ،۶ میلی متر و حداکثر ۱۶ میلی متر میباشد.

آرماتورهای کمکی اتصال:

استفاده از این آرماتور در تیرچه الزامی نیست و صرفا برای مهارکردن آرماتورهای کششی و امکان استقرار بیش از دو میلگرد کششی در پاشنه ی تیر به کار میرود.

۱-قطر میلگردهای کمکی حداقل ۶ میلی متر است.

۲-طول آن ها در حدود فاصله ی آرماتور کششی است.

۳-میلگردهای کمکی اتصال در فواصل ۴۰ تا ۱۰۰ سانتی متری از یکدیگر نصب میشوند.

۴-در برهی از کارخانه های تولید تیرچه که جهت قالب بتن پاشنه از ناودانی استفاده میشود،معمولا در بتن پاشنه تا انتهای میلگرد کششی ادامه میابد.در این موارد بهتر است میلگرد کمکی در فاصله ی ۱۱۲ سانتی متری از دو انتهای میلگرد کششی نصب شود تا خرپا هنگام اجرای سقف و در صورت شکستن دوسر تیرچه جهت نمایان شدن میلگردهای کششی ،صدمه نبیند.

کنترل تغییر مکان:

در کنترل تغییر شکل سقف های تیرچه و بلوک مطابق ضوابط آبا،در صورتی که جزئیات این سقف به گونه ای باشد که محدودیت های زیر در خصوص نسبت ارتفاع به طول دهانه تیرچه رعایت گردد ، نیازی به کنترل ضوابط اضافه تری نمیباشد.جهت کنترل خیز(افتادگی) ،حداقل ضخامت سقف تیرچه و بلوک برای تکیه گاه های ساده ۱/۲۰ام دهانه،برای تکیه گاه پیوسته از یک طرف ،برابر ۱/۲۴ ام دهانه،برای تکیه گاه های پیوسته از دوطرف برابر با ۱/۲۸ ام دهانه و برای کنسول،۱/۱۰ام دهانه میباشد. نسبتهای ذکرشده تنها در مورد فولاد s400صادق بوده و برای سایر فولادها از ضریب استفاده میشود که fمقاومت مشخصه فولاد برحسب نیوتون برمیلی متر مربع است.در سقف هایی که محدودیت خیز (افتادگی)مطرح نباشد،حداقل ضخامت سقف تیرچه و بلوک،۱/۳۰ ام دهانه خواهد بود.